Gelişen teknoloji ile birlikte uydular ve GPS sistemleri madencilik için önemli bir rol oynamaya başlıyor.
Eski Sovyetler Birliği ve ABD arasındaki Uzay Yarışı’na, Apollo dönemine ve 1960’ların aya inişlerine kadar uzanan rotalarıyla Küresel Konumlandırma Sistemi veya GPS, inanılmaz derecede uzun bir yol kat etti. O zamanlar kelimenin tam anlamıyla bu dünyanın dışında olan kullanımlar için ayrılmış bir sistemken, bugün günlük işlerinde bundan yararlanmayan çok az sektör ve kuruluş var. ABD tarafından geliştirilen bu sistem, çok az kişinin gerçekten anlayabileceği ve hatta farkına varabileceği şekilde kişisel yaşamlarımıza kadar uzanan, sektörler arası uygulamalara sahiptir.
GPS, Dünya’nın yörüngesine girme ve Dünya üzerindeki hareketleri izleme çabalarında yalnız olmasa da, zamanının öncülerinden biriydi. 1983’teki ticari lansmanından bu yana, sisteme çok sayıda başka sistem katıldı; bazıları onu tamamlarken, diğerleri tamamen bağımsız olarak çalışıyor. Örneğin Galileo, AB’nin kendi küresel navigasyon uydu sistemidir (GNSS) ve 2016’dan beri faaliyettedir. Hem Galileo’nun hem de GPS’in yetenekleri, kullanıldıkları sektörlerde en iyi uygulamayı ve dolayısıyla güvenliği sağlamak için açık bir şekilde kullanılabilir.
NASA, GPS’in şu anda iki seviyede hizmet verdiğini açıklıyor: “L1 frekansında kaba alım kodunu kullanan Standart Konumlandırma Hizmeti ve hem L1 hem de L2 frekanslarında P(Y) kodunu kullanan Hassas Konumlandırma Hizmeti (PPS).” PPS’ye erişimin, diğer ülkeler ve yetki alanları tarafından işletilen diğer GNSS’ler gibi ABD Silahlı Kuvvetleri, ABD Federal kurumları ve seçilmiş müttefik silahlı kuvvetler ve hükümetlerle sınırlı olduğunu ve bu artan hassasiyetin, çeşitli sektörlerdeki müşteriler ve şirketler için mevcut konumlandırma hizmetlerinin çeşitliliğini gösterdiğini de ekliyor.
“Her iki ülkenin ekonomileri için oyunun kurallarını değiştirecek” denilen Avustralya ve Yeni Zelanda, Güney Yarımküre’de bilinen ilk kez hem Galileo hem de GPS’i bir araya getiren Güney Konumlandırma Artırma Ağı’nı (SouthPAN) başlattı. Bu teknoloji Avustralya madencilik sektörüne yeni bir operasyonel hassasiyet düzeyi getirebilir ve farklı sektörlerdeki şirketleri Güney Yarımküre’deki madencilerle çalışmaya teşvik edebilir.
SouthPAN nedir?
Geoscience Avustralya’nın ulusal konumlandırma şube müdürü Dr. Martine Woolf, SouthPAN sisteminin en önemli faydasının, kullanıcıların şu anda mevcut olan beş ila on metrelik doğruluktan 50 kat daha hassas bir şekilde, on santimetre gibi küçük bir hassasiyetle konumlandırma yapabilecek olmaları olduğunu belirtiyor.
Woolf açıklamasında “Avustralya ve Yeni Zelanda’nın her yerinde – açık denizler de dahil olmak üzere – cep telefonu ve internet kapsama alanına ihtiyaç duymadan doğru, güvenilir ve yüksek bütünlüklü konumlandırma hizmetleri sağlamasıdır ” diyor.
Avustralya hükümetinin lider kuruluşu olan Geoscience Avustralya, gelişmiş konumlandırma ve navigasyon hizmetleri sağlamak için referans istasyonları, telekomünikasyon altyapısı, bilgi işlem merkezleri, sinyal jeneratörleri ve uyduları kullanan bir Uydu Tabanlı Artırma Sistemi (SBAS) olan projenin geliştirilmesi, konuşlandırılması ve işletilmesi konusunda Toitū Te Whenua Land Information New Zealand ile ortaklık kurdu.
Her iki uydu konumlandırma sistemini de kullanan SouthPAN, bilinen diferansiyel üzerinden düzeltme yapan yer tabanlı referans istasyonları aracılığıyla benzersiz doğruluklar sağlayabilmektedir; asıl fayda da burada ortaya çıkmaktadır, çünkü bu konum daha sonra internet veya mobil bağlantılara ihtiyaç duymadan uydular aracılığıyla kullanıcılara geri verilmektedir, bu da sistemin ayak izi içinde herhangi bir yerden alınabilecekleri anlamına gelmektedir.
Bunun yeni nesil uydu konumlandırma olarak görülebileceğini sözlerine ekleyen Woolf, madencilik de dahil olmak üzere sayısız sektör için büyük bir potansiyel sunduğuna inanıyor. Sistem, 2022 yılının ikinci yarısında faaliyete geçmeden önce, iki ülke arasındaki bilimsel araştırma ve inovasyon işbirliği anlaşmasının bir parçası olarak her iki ülkede de önemli bir test sürecinden geçti. SouthPAN SBAS test yatağı projesi 2017 ile 2019 yılları arasında faaliyet göstermiş ve hizmetin kullanışlılığını ve uygulanabilirliğini tespit etmek için çok sayıda sektörle birlikte çalışmıştır.
Woolf sözlerini şöyle sürdürüyor: “Test yatağı projesine ilişkin bağımsız bir rapor, SouthPAN’ın önümüzdeki 30 yıl içinde yalnızca Avustralya’da 4,1 milyar doların (6 milyar A$), Yeni Zelanda ve Avustralya’da ise 5,1 milyar doların (7,6 milyar A$) üzerinde ekonomik fayda sağlayacağının tahmin edildiğini ortaya koydu.” Rapor, bu faydaların üretkenlikteki önemli artışlardan ve aynı zamanda bu küresel konumlandırma kabiliyeti tarafından atılan temellere uyarlanan veya bu temeller üzerine inşa edilen yeni teknolojilerden kaynaklanmasının muhtemel olduğunu belirtti.
Madencilikle bütünleştirmek
Avustralya’nın madencilik sektörü için faydalar muhtemelen çok erken ortaya çıkacaktır. Woolf, “Akıllı araçların sahalarda çalıştığı tarım ve madencilik gibi birçok sektör için çok sayıda üretkenlik kazancı söz konusu” diyor. Hem mürettebatlı hem de otonom araçlar için yakıt tasarrufunun yanı sıra, çarpışmadan kaçınma gibi güvenlik önlemleri daha yüksek doğruluk seviyelerinden yararlanacak, bu da daha verimli ve güvenli çalışabilecekleri ve kesinti ihtiyacını azaltacakları anlamına geliyor.
Woolf ekliyor: “Bu sistemin madenciliğin işleyişini gerçekten iyileştirebileceğini bildiğimiz pek çok uygulama var. Ayrıca, konumlandırmaya dayanan coğrafi çit uygulamalarının – insanlar için dışlama bölgelerine izin veren, ancak aynı zamanda çevresel veya kültürel miras nedenleriyle alanların etrafında – çok daha kolay coğrafi çit yapılabileceğini ve bunu yapmak için çok daha az altyapı ve ekipman gerektirdiğini biliyoruz.”
Woolf’a göre diğer faydalar arasında ekipmanın hem sahada hem de sahalar arasında taşınırken takip edilebilmesi ve sahada fiziksel sabitleme ihtiyacının azaltılması sayılabilir. Woolf, “Sadece operasyona başladığınızda değil, aynı zamanda yürütürken de çok daha verimli bir operasyona olanak tanıyacak” diyor.
“Belirli operasyonların nerede yapılacağı konusunda daha az belirsizlik; belirli kaynakların nerede olduğuna dair daha iyi tasarım ve modelleme; ardından operasyon üzerinde daha iyi kontrol ve içeri girip o operasyonu yaptığınızda bulacağınız koşullar için ekipmanın en iyi şekilde optimize edilmiş kullanımını sunacak.”
Ekipmanların saha dışındaki hareketlerinin izlenmesinde olduğu gibi, Avustralya’daki madenciler için faydalar maden çevresinin ötesine uzanıyor. Çıkarılan ve işlenen malzemeler nakliyeye hazır hale geldiğinde, sistem yine lojistik amaçlar için, tam anlamıyla sahadan müşteriye kadar kullanılabilir. Ayrıca, uçan ekipler gibi insan varlıklarının verimli ve etkili yönetimini desteklemek için de kullanılma potansiyeline sahiptir.
Bir gelecek planlamak
Eylül 2022’de, SouthPAN erken açık hizmetlerinin hayata geçmesinden sadece birkaç gün önce, Lockhead Martin Australia, SouthPAN’ın uzay altyapısıyla iletişim ve iletim sağlayacak bir GNSS referans istasyonları ağı ve uydu yukarı bağlantı tesisleri kurmak için 800 milyon dolarlık (1,18 milyar A$) 19 yıllık bir sözleşme imzaladı. Geoscience Avustralya için beklenmedik bir ortak olabilir, ancak bu anlaşma teknolojiyle ilgilenen tarafların ve şirketlerin geniş yelpazesini göstermektedir.
Şirket anlaşmayla ilgili olarak şunları söyledi: “SouthPAN sözleşmesi Lockheed Martin’in Avustralya’da sürdürülebilir iş büyümesine yönelik yatırımlarını genişletecek. Halihazırda Lockheed Martin programları ileri imalat ve teknoloji sektörlerinde yaklaşık 4.000 Avustralyalı istihdamı desteklemektedir. Bu sözleşme, en az dört eyalette ek istihdamla bu ayak izini büyütecektir.”
Erken açık hizmetlere erişimden yararlanmak isteyen son kullanıcılar SouthPAN Hizmet Tanımlama Belgesi ve Feragatnameyi kullanabilirler. Birçok cihaz ve konumlandırma özellikli ekipman zaten uyumlu olacağından, erişim önemli altyapı sermaye yatırımları yapmaya bağlı değildir.
Woolf, “Hassas konumlandırma yeteneği yeni değil ve aslında maden sahalarında zaten kullanılıyor” diyor. “Ancak SouthPAN’in sunduğu şey, bu teknolojilere erişim çıtasını düşürme becerisidir. Birçok durumda işe yarayacak ve özellikle cep telefonu ve internetin iyi olmadığı çok uzak ve kırsal alanlarda gerçek bir engel oluşturabilecek pahalı altyapı kurma ihtiyacını azaltacak.”
Woolf, biraz ihtiyatlı olmakla birlikte gelecek ve ağın sunabilecekleri konusunda iyimser. “Bence beş ya da on yıl içinde çoğumuz SouthPAN kullandığımızı bilmeyeceğiz” diye tahmin ediyor. “Bence yaptığımız işe ve toplumumuzun işleyişine o kadar entegre olacak ki, orada olduğunu varsayacağız.” Yine de güvenlik, verimlilik ve yeni teknolojilerin ortaya çıkma potansiyeli açısından faydasını göreceğiz.
“Woolf sözlerini şöyle tamamlıyor: “Umarım madencilik sektöründe pek çok örneği olur. “Belki başka sektörlerden gelen yeni fikirler geliştirebilir, konumlandırmayı uygulayabilir ve madencilikte özellikle yararlı olan bir şey yapabiliriz; daha sonra bunları yurt içinde kullanabilir ve hatta belki de dünyanın geri kalanına ihraç edebiliriz.”
Woolf, madencilik şirketlerinin bu noktada büyük bir rol oynayabileceğini de sözlerine ekliyor. Avustralya’daki madencilik camiasını şu ana kadar olduğundan daha fazla angaje olmaya çağıran Woolf, “bu teknolojinin benimsenmesini sağlamak, insanların gördüğü fırsatları ve potansiyel engelleri anlamak, sistemin bu faydaları sağlayacak şekilde benimsenmesini sağlamak ve hükümetin buna yaptığı yatırımı haklı çıkarmak için endüstriyi dinlemek ve onunla birlikte çalışmakla çok ilgileniyoruz” diyor.
Kelimenin tam anlamıyla uzay çağı teknolojisi parmaklarının ucunda olan Avustralyalı madenciler, yakında bu dünya dışı çözümü yeryüzüne ve hatta yeryüzünün derinliklerine en iyi şekilde nasıl getirebilecekleri konusunda öncü olabilirler.